Fałatówka to muzeum o charakterze biograficzno-artystycznym. Mieści się w domu zamieszkiwanym przez artystę od 1910 roku (z niewielkimi przerwami) do śmierci w roku 1929.

Docelowo ekspozycja zajmie osiem pomieszczeń na parterze i piętrze budynku. W tej chwili, co ma związek z przypadającymi na rok bieżący rocznicami – 160. urodzin artysty oraz 40. inauguracji Muzeum jemu poświęconego – udostępniamy publiczności część ekspozycji ulokowaną na piętrze willi, przybliżającą dorobek malarski (olejny i akwarelowy), rysunkowy, graficzny i kolekcjonerski Juliana Fałata.

Wśród wyeksponowanych prac znajdują się obrazy olejne, kompozycje akwarelowe i litograficzne o tematyce myśliwskiej, będące bezpośrednią lub reminiscencyjną relacją z polowań w Nieświeżu czy Hubetrusstocku. Są to malarskie zapisy dotyczące różnych wydarzeń, takich jak nagonka, podchodzenie zwierzyny, powrót braci łowieckiej z trofeami czy odpoczynek myśliwych przy ognisku. Uwagę zwraca obraz olejny na płótnie z 1888 roku przedstawiający Polowanie na niedźwiedzicę z małymi, powstały pod wpływem wrażeń artysty z pobytu w Nieświeżu, gdzie uczestniczył w wielkim zimowym polowaniu w Puszczy Poleskiej, zorganizowanym przez księcia Antoniego Radziwiłła dla księcia Wilhelma Hohenzollerna, późniejszego cesarza Niemiec.

Możemy zobaczyć akwarelowe kompozycje powstałe w czasie 14-letniego pełnienia przez artystę funkcji dyrektora Szkoły, a następnie Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, przedstawiające Krakowianki przed lustrem z 1903 roku i pejzaż miejski Krakowa z 1896 roku; liczne studia pejzażowe malowane podczas podróży i pobytów w Austrii, Słowenii i Toruniu; widoki wodnych rozlewisk z Osieka, gdzie artysta bywał częstym gościem państwa Gabrieli i Oskara Rudzińskich.

Tematykę górską reprezentują panoramy tatrzańskie, syntetyczne przedstawienia skalnych grani oraz letnie i zimowe plenery z Beskidów, w tym z ukochanej Bystrej. Warto zwrócić uwagę na akwarelę z 1911 roku zatytułowaną Wezbrany potok po powodzi, a także wielkoformatową kompozycję wykonaną farbami wodnymi w 1915 roku, przedstawiającą Kwitnące sady w Bystrej czy powstałą pięć lat wcześniej akwarelę połączoną z gwaszem, wykonaną na ugrowym tekturowym podłożu, ukazującą buczynę porastającą skarpę tuż nad Fałatówką. Do tego należy jeszcze dodać kompozycje z rozlanym, esowato wijącym się potokiem usytuowanym pośród ośnieżonych pół bądź ugrowobrunatnych w trakcie wiosennych roztopów.

Nie brak tu również licznych w twórczości artysty autoportretów i portretów o charakterze rodzajowym. Są to wizerunki tatrzańskich górali z Poronina i Zakopanego, bystrzańskiego leśniczego Grzyba, młodej sąsiadki artysty, pani Smołkowej, Hucuła, młodego Żyda pogrążonego w lekturze czy innych. Dopełnieniem malarstwa są ołówkowe studia portretowe i sceny rodzajowe.

W jednym z pokoi zaaranżowana została ostatnia pracownia mistrza z jego sztalugami, stolikiem na przybory malarskie i podróżną walizką, która towarzyszyła mu podczas niezliczonych wędrówek i wypraw plenerowych.

O jego kolekcjonerskiej pasji świadczą zaprezentowane zbiory XVIII- i XIX-wiecznej rzeźby o tematyce sakralnej oraz grafiki współczesnych mu twórców, m.in.: Jana Kantego Gumowskiego, Władysława Lama, Ignacego Pinkasa czy opawskiego malarza Adolfa Zdrazili. Całość dopełniają autentyczne meble i przedmioty codziennego użytku pochodzące z domu artysty.

Nawiązaniem do ekspozycji muzealnej sprzed 40 lat jest zespół powiększeń fotograficznych obrazujących pierwszą prezentację prac artysty z 1973 roku w zaaranżowanych wnętrzach Fałatówki. Świadectwem wieloletniej i trwałej troski bielskich muzealników o spuściznę po mistrzu akwareli oraz popularyzacji jego życia i twórczości są plakaty i afisze z lat 1959-2003, mówiące o przedsięwzięciach związanych z kolejnymi fałatowskimi rocznicami.

Na koniec trochę statystyki. W 1973 roku kolekcja prac Juliana Fałata zgromadzona w bielskim Muzeum liczyła 45 eksponatów, w tym: 5 obrazów olejnych, 19 kompozycji akwarelowych, 2 litografie barwne oraz 19 rysunków wykonanych ołówkiem lub kredką, z czego na otwartej 5 sierpnia ekspozycji stałej zaprezentowano 32 prace mistrza. W przeciągu 40 lat zbiory te zostały znacznie wzbogacone i liczą obecnie 80 prac autorstwa Juliana Fałata, w tym 10 obrazów olejnych, 42 akwarele, 9 litografii i 19 rysunków. W ostatnich latach zakup dzieł artysty był możliwy dzięki wsparciu udzielonemu Muzeum Historycznemu w Bielsku-Białej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Znaki czasu. Spektakularnym wydarzeniem 2011 roku było otrzymanie w darze, od prywatnej kolekcjonerki zza oceanu, obrazu olejnego na dykcie, zatytułowanego Nieśwież.

Obecna prezentacja twórczości malarskiej Juliana Fałata przygotowana na piętrze jego willi w Bystrej obejmuje 55 dzieł. Są to: 32 kompozycje akwarelowe (także łączone z gwaszem) wykonane na podłożu papierowym lub tekturowym, 6 obrazów olejnych na płótnie lub dykcie (sklejce), 9 litografii – 2 monochromatyczne i 7 barwnych oraz 7 szkiców ołówkowych i 1 rysunek kredkami.