Dział Archeologii Muzeum w Bielsku-Białej jest najmłodszym z działów naukowych bielskiego muzeum. Po krótkim epizodzie działalności w latach 1984-1987 został ponownie powołany do życia 1 lutego 1992 roku. Prowadzi swoją działalność naukową w dwóch zasadniczych kierunkach badawczych:

a)   studia i prace nad średniowiecznymi i nowożytnymi dziejami miasta Bielska, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki zamku bielskiego i rynku Starego Miasta,

b)  badania nad rozpoznaniem osadnictwa prehistorycznego i średniowiecznego na obszarze Podbeskidzia.

W ramach prac związanych z dziejami miasta Dział prowadził badania na terenie Zamku Sułkowskich oraz Starego Miasta w Bielsku (kilkanaście sezonów badań i nadzorów archeologicznych).

W ramach prac nad problematyką prehistoryczną i średniowieczną Podbeskidzia prowadzone są systematycznie rozpoznawcze prace terenowe, które m.in. doprowadziły do odkrycia na terenie Pogórza Cieszyńskiego i Podbeskydskiej pahokartiny nieznanej wcześniej struktury osadniczej kultury łużyckiej o charakterze wyżynnym datowanej na okres schyłku epoki brązu (900-700 p.n.e.) oraz wczesnej epoki żelaza (700-400 p.n.e.). W latach 2000-2003 Dział uczestniczył w realizacji polsko-czeskiego projektu badawczego pt. Badania pradziejowych osiedli wyżynnych na Podbeskidziu między Beczwą a Białą. Partnerami badań były: Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Slezská univerzita w Opavé oraz muzea: w Novym Jičinie i Frýdku-Mistku.

 Wyniki prac publikowane są systematycznie w wydawnictwach naukowych i popularno-naukowych (ponad 50 publikacji).