Muzeum gromadzi, przechowuje, konserwuje, udostępnia i upowszechnia zbiory oraz dokumentację w zakresie sztuk plastycznych i wytworów szeroko pojętego rzemiosła artystycznego, etnografii, historii, archeologii, techniki włókiennictwa i tkactwa, z terenu dawnego województwa bielskiego i gminy Czechowice-Dziedzice.

Muzeum gromadzi w szczególności:

1. dokumenty historyczne, ikonografię oraz eksponaty z zakresu kartografii, medalierstwa, numizmatyki, falerystyki, sfragistyki i weksylologii;
2. dokumenty i pamiątki związane z działalnością NSZZ "Solidarność" w latach osiemdziesiątych XX wieku;
3. elementy strojów ludowych noszonych na pograniczu oraz tkaniny dekoracyjne, hafty i koronki związane z tradycyjną kulturą ludową;
4. dawną i współczesną sztukę ludową, wytwory plastyki obrzędowej oraz wytwory rzemiosła ludowego;
5. przedmioty związane z wyposażeniem wnętrza mieszkalnego i warsztatów rzemieślniczych, a także z tradycyjnymi zajęciami ludności wiejskiej (uprawa roli, hodowla, pasterstwo);
6. polskie i obce malarstwo, grafikę, rysunki, rzeźbę, fotografię i obiekty artystyczne;
7. twórczość artystyczną Juliana Fałata i archiwalia związane z jego życiem, działalnością zawodową, społeczną, towarzyską oraz artystyczną;
8. wytwory szeroko pojętego rzemiosła artystycznego świadczącego o dziedzictwie materialnym, duchowym i artystycznym społeczności Bielska-Białej, ze szczególnym uwzględnieniem okresu biedermeieru;
9. eksponaty związane z przedstawicielami rodu Sułkowskich, ze wskazaniem na linię bielską;
10. zabytki archeologiczne (ceramika, narzędzia, broń, ozdoby, części stroju, numizmaty i inne świadectwa kultury materialnej);
11. eksponaty związane z historią miejscowego przemysłu, w szczególności z dziejami bielsko-bialskiego ośrodka przemysłu włókienniczego.

Muzeum realizuje zadania, o których mowa powyżej, w szczególności przez:

1. konserwację zabytkowych budowli: Zamku Sułkowskich w Bielsku-Białej, Starej Fabryki w Bielsku-Białej, Fałatówki w Bystrej oraz Domu Tkacza w Bielsku-Białej;
2. gromadzenie zbiorów;
3. przechowywanie zbiorów, w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo;
4. konserwację zbiorów;
5. organizowanie wystaw stałych, czasowych i objazdowych;
6. organizowanie i prowadzenie badań naukowych;
7. opracowywanie ekspertyz, opinii i ocen oraz udzielanie informacji z zakresu swojej działalności;
8. organizowanie i prowadzenie działalności edukacyjnej;
9. popieranie i prowadzenie działalności artystycznej i upowszechniającej kulturę;
10. udostępnianie zbiorów do celów naukowych, edukacyjnych i ekspozycyjnych;
11. katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów;
12. prowadzenie działalności wydawniczej;
13. prowadzenie biblioteki w zakresie zgodnym z działalnością Muzeum;
14. współpracę z polskimi i zagranicznymi instytucjami, administracją rządową i samorządową, organizacjami pozarządowymi, a także innymi osobami prawnymi, jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej oraz osobami fizycznymi.