Nasza wiedza o początkach Bielska wzbogaciła się w ostatnim czasie o nowy fakt. Jest nią data uzyskana z najstarszego poziomu osadniczego wzgórza zamkowego w Bielsku. Warstwę zarejestrowano w trakcie badań archeologicznych prowadzonych na dziedzińcu zamkowym w 2013 roku. Pozyskano z nich liczne fragmenty naczyń glinianych. Na podstawie cech zdobniczych i technologicznych, nawiązujących do ceramiki słowiańskiej, prowadzący badania Bożena i Bogusław Chorążowie datowali te zabytki na XIII stulecie.

Było to istotne ustalenie, ponieważ część dotychczasowych badaczy bielskiego zamku negowała tak wczesne zasiedlenie wzgórza zamkowego. Jego początki widziano najwcześniej w końcu XIII lub w początkach XIV wieku.

Data uzyskana z kości zwierzęcych z najstarszego poziomu osadniczego w obrębie wzgórza zamkowego nie pozostawia żadnych wątpliwości co do wcześniejszego datowania zasiedlenia wzgórza zamkowego. Dokonano tego metodą węgla radioaktywnego C14, a następnie skorelowano z krzywą kalibracyjną datowania dendrochronologicznego. Z próbki (MKL-2754) uzyskano następujące zakresy chronologiczne:1192-1273 AD (68% prawdopodobieństwa) i 1153-1287 AD (93% prawdopodobieństwa). Badania wykonał prof. dr hab. inż. Marek Krąpiec z Laboratorium Datowań Bezwzględnych w Krakowie. Warto podkreślić, że nie doszłoby ono do skutku bez wsparcia finansowego Śląskiego Urzędu Ochrony Zabytków w Katowicach.

Czy jednak uzyskana data przesuwa wstecz początki zamku w Bielsku? Niestety, na to pytanie należy odpowiedzieć przecząco. Data cofa wstecz metrykę początków zasiedlenia tego obszaru. Nie potwierdza jednak istnienia w tym miejscu obiektu obronnego. Warto bowiem zwrócić uwagę na fakt, że już wcześniej, w 2010 roku, w okolicach zamku, w obrębie ulicy Wzgórze odkryto obiekty półziemiankowe (identyczne jak na grodzisku w Starym Bielsku) datowane na okres przed 1210 rokiem. Podobną datę uzyskano z najstarszego poziomu osadniczego w rejonie placu św. Mikołaja. Wszystko wskazuje na to, że istniała na terenie wzgórza staromiejskiego osada, która najprawdopodobniej poprzedzała powstanie lokacyjnego miasta Bielska. Na odpowiedź, czy odkryte ślady na terenie zamku związane są z tym osiedlem, czy też jakimś nieznanym nam obiektem obronnym, musimy jeszcze poczekać.

Bożena i Bogusław Chorąży

Kalibracja daty radiowęglowej z dziedzińca zamku w Bielsku