O Bielsku-Białej mówi się, że to mały Wiedeń, ale czy może ono przypominać miasto słonecznej riwiery? Patrząc na olejny obraz autorstwa Jana Skawińskiego z 1949 roku przedstawiający Motyw z Bielska – widok spod teatru na zamek książąt Sułkowskich, można odnieść takie wrażenie. Jest to ciasny kadr o silnym światłocieniu, przedstawiający miasto ujęte w letni słoneczny dzień, z wyrazistym rysunkiem piaskowo-ugrowych brył architektonicznych wydobytych mocnym blaskiem. Na pierwszym planie przy lewej krawędzi obrazu umieszczony jest – niczym sceniczna kulisa – nieco zacieniony fragment boniowanej fasady teatru. Przy niej olbrzymia donica z palmą o rozłożystych, szerokich, postrzępionych liściach. Do drzwi prowadzi łagodny podjazd, przy którym rozlokowane są okazałe ukwiecone klomby z gęstwiną intensywnie zielonych bylin i czerwonych kwiatów. Obok żeliwna latarnia w formie trójświecowego kandelabru. Zza palmy wyłania się róg budynku poczty, nakryty zieloną kopułą, detale jego fasady wydobyte są intensywnymi blikami, przebijającymi się przez gałęzie egzotycznej rośliny. W głębi rozświetlony słońcem plac z ukwieconymi gazonami i neostylowa architektura. U dołu, nieistniejąca już, zabudowa podzamcza – charakterystyczne neorenesansowe arkady, mieszczące niegdyś punkty usługowe i sklepiki. Wzdłuż witryn, chodnikiem przechadzają się drobne postacie. Na zwieńczeniu wysokiego trotuaru bujna zieleń, a z prawej strony neoromańska bryła kaplicy zamkowej. W głębi kilkukondygnacyjna kamienica o zaoblonej fasadzie, mieszcząca się przy ul. Wzgórze, vis-à-vis zamku. Nad całością błękitne niebo usiane delikatnymi obłokami.

Jan Rajmund Skawiński (1898–1979) był jednym z członków założycieli bielskiego Oddziału Związku Polskich Artystów Plastyków, aktywnie działającym w jego strukturach. Urodził się w Przemyślu. Studiował w Poznaniu i Warszawie, m.in. w Państwowy Instytucie Robót Ręcznych oraz w Studium Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Zawodowo związał się ze szkolnictwem. W ramach akcji polonizacyjnych w dwudziestoleciu międzywojennym, skierowany został do pracy na terenie autonomicznego województwa śląskiego, uczył m.in. w szkołach średnich w Bielsku, Pszczynie i Katowicach. Po II wojnie światowej osiadł w Bielsku, gdzie do 1950 roku prowadził zajęcia w przeniesionym tu z Warszawy via Łódź Państwowym Instytucie Robót Ręcznych. Był zaangażowanym społecznikiem działającym w kilku organizacjach – oprócz wspomnianego ZPAP należał także do Stowarzyszenia Marynistów Polskich, Związku Nauczycielstwa Polskiego, Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego.

Jego twórczość cechuje realizm, ze szczególnym umiłowaniem pejzażu. Z równym zaangażowaniem malował widoki miast (np. Bielska, Pszczyny, Fromborka), zachwycał się pojezierzem Drawskim i Szczecińskim oraz Mazurami, jak również komponował górskie impresje. Na kilku z nich uchwycił czar doliny Popradu oraz majestat Tatr, oddając urodę Morskiego Oka czy Doliny Pięciu Stawów Polskich. Jednak dominującym wątkiem jego twórczości była marynistyka. Z lat 50. i 60. XX wieku pochodzą kompozycje przedstawiające szerokie panoramy morskie z szaro-niebieskimi, spienionymi falami, nad którymi unoszą się ciężkie, ciemne, burzowe chmury z delikatnymi przebłyskami promieni słonecznych. Są to także ugrowe wydmy, nad którymi górują malownicze sosny, czy skąpane słońcem plaże z barwnymi kadłubami łodzi. Na swoich kompozycjach utrwalił także zaułki małych osad rybackich, jak i większych ośrodków wypoczynkowych, portowych nadbrzeży z latarniami morskimi, czy „portrety” czołowej polskiej fregaty Daru Pomorza. W jego dorobku nie brak także martwych natur o starannej, oszczędnej kompozycji i żywej kolorystyce. Warto wspomnieć, że artysta współpracował także z lokalnymi zakładami przemysłowymi, przygotowując projekty graficzne i reklamowe.

Oprac. K. Kawczak