Złap kontakt ze sztuką - Jan Chwierut Orka
Projekt Złap kontakt ze sztuką – wypatrzone w magazynie – realizowany w 2020 r. – w całości poświęcony będzie jubileuszowi 75-lecia obecności w mieście nad rzeką Białą Związku Polskich Artystów Plastyków. Inauguruje go pokaz obrazu, zatytułowanego Orka, wykonanego – farbami olejnymi na grubej tekturze – przez Jana Chwieruta (1901–1973).
Autor był synem kierownika szkoły w Sporyszu koło Żywca, w 1926 r. ukończył krakowską Akademię Sztuk Pięknych, gdzie studiował pod kierunkiem prof. Ignacego Pieńkowskiego i Wojciecha Weissa, oraz zgodnie z rodzinną tradycją odbył studia pedagogiczne. Twórczość artystyczna, przede wszystkim malarska (równie chętnie grał na skrzypcach), oraz nauczanie stały się jego życiowymi pasjami. W 1932 r. osiadł w Bielsku, w którym mieszkał do 1950 r., wyłączając okres okupacji niemieckiej, kiedy to przebywał głównie w Krakowie, tam też spędził ostatnie dwadzieścia trzy lata życia. Swoją szeroką wiedzą z zakresu rysunku, projektowania, rękodzieła, historii sztuki i kultury dzielił się z uczniami i słuchaczami Gimnazjum Polskiego i Państwowej Szkoły Przemysłowej w Bielsku oraz tajnych kompletów w Krakowie. Latem 1945 r. wspólnie z Henrykiem Szołdrą prowadził kursy przygotowawcze dla studentów ASP, organizował pierwszą wystawę sztuki w Bielsku, by jesienią, razem z kilkoma innymi twórcami, zainicjować w tym mieście powstanie Związku Polskich Artystów Plastyków. Dwukrotnie piastował funkcję prezesa bielskiego Oddziału ZPAP, stając się niestrudzonym animatorem życia artystycznego w mieście u stóp Klimczoka. Do jego spektakularnych osiągnięć należał udział w zespole organizacyjnym przygotowującym I Ogólnopolską Wystawę Sztuki Województwa Śląsko-Dąbrowskiego, której uroczyste otwarcie nastąpiło w kwietniu 1946 r., w salach bielskiego zamku Sułkowskich.
W artystycznym dorobku Jana Chwieruta odnajdujemy prace malarskie wykonane farbami olejnymi na płótnie lub tekturowym podłożu, akwarele, pastele, rysunki tuszem i węglem oraz drzeworyty. Ich tematyka jest dość zróżnicowana. Artysta nie stronił od martwych natur, kompozycji kwiatowych i z owocami oraz portretów. Wiele realizacji to pejzaże obrazujące beskidzkie wzniesienia w całorocznym anturażu, czasem dopełnione wizerunkami drewnianych kościółków i kaplic. Odrębne miejsce zajmują plenery miejskie, dotykające charakterystycznych elementów urbanistyki i industrialnej zabudowy Bielska lub historycznego, staromiejskiego Krakowa.
W twórczości Jana Chwieruta odnajdujemy także obrazy o charakterze symbolicznym lub rodzajowym. Tego typu pracą jest prezentowana Orka o rozbudowanej narracji z symboliczno-metaforycznymi akcentami. Ten sposób ujęcia tematu nawiązuje do obecnych w malarstwie polskim – jeszcze w dwudziestoleciu międzywojennym i bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej – fascynacji artystycznych wsią oraz inspiracji płynących z zainteresowania artystów trudami pracy na roli. Jest to szczególnie widoczne w kontekście piękna krajobrazu, jako wyrazu głęboko polskich, patriotycznych postaw.
Oprac. TDB
