W zbiorach Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej znajduje się kilkadziesiąt eksponatów, których cechą wspólną jest lustro. Są to: duże stojące zwierciadła – tzw. trema, okazałe tafle oprawione w bogate ramy wsparte na konsolowych stolikach, nieco mniejsze lustra wiszące i te całkiem małe, podręczne. Są one także elementem dekoracyjno-użytkowym mebli – osadzane są w toaletkach, zapleckach kredensów, przeszklonych witryn oraz zegarów.

Część tych obiektów obecna jest na stałej ekspozycji w Zamku Książąt Sułkowskich, głównej siedzibie bielskiego Muzeum. Dwa duże lustra dekorują przestrzeń szatni, kolejne swoimi pięknymi oprawami zdobią westybul i optycznie powiększają salon muzyczny. W przeszklonych witrynach i na blatach kredensów eksponowane są naczynia i bibeloty, których liczebność zwielokrotniają osadzone w meblach lustra. Na obrazie pędzla wybitnego wiedeńskiego portrecisty przełomu XIX i XX stulecia Johna Quincy’ego Adamsa, widzimy aktorkę Marie Hofteufel stojącą z bukietem kwiatów przed zwierciadłem typu psyche.

Jednakże w zasobach artystycznych bielskiego Muzeum znaleźć można więcej obiektów będących zwierciadłami lub przedmiotami z lustrami, a także obrazów, grafik i rysunków, w których przedmiot ten jest jednym z elementów ikonograficznych. Na wystawie Lustra ze zbiorów Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej, zaprezentowane zostały m.in.: dwa duże trema z XIX wieku oraz lustra wiszące oprawione zarówno w proste drewniane ramy, jak i ujęte w ozdobne rocaillowe ornamenty. Są lustra umieszczone w meblach – w zaplecku biedermeierowskiej witryny, na drzwiach secesyjnej szafy, na niskiej toaletce, pochodzącej z dwudziestolecia międzywojennego, czy w obudowach zegarów. Ciekawostką są lustra ujęte w metalowe oprawy, szczególnie to o bliskowschodniej proweniencji. Paniom przypadnie do gustu niewielkie puzderko na drobiazgi z lusterkiem w wieczku, a także ręczne zwierciadło w skórzanej oprawie zdobione secesyjnym ornamentem roślinnym. Całość dopełniają obrazy, grafiki, rysunki i tkanina, ukazujące wnętrza domów – bogatych pałaców i biednych warsztatów – w których lustro jest jednym z istotnych elementów wyposażenia. Nie brak również odniesień literackich, mitologicznych i symbolicznych.

Wystawa została przygotowana jako aneks do ekspozycji Lustra japońskie ze zbiorów bielskiego kolekcjonera, prezentowanej w ramach cyklu Hodie mihi, cras tibi.

Oprac. K. Kawczak

Więcej o wystawach czytaj w: Wystawnik nr 31